Natuur ontwerpen

Naast maatwerk maak ik ook handgemaakte sieraden op eigen initiatief, bijvoorbeeld voor in mijn online shop. Ik neem je in dit verhaal graag mee in een aantal concepten waarop de sieraden in de shop geïnspireerd zijn. Mijn werk hangt samen met mijn persoonlijke missie om dichterbij de natuur te willen leven. Wij mensen zijn op sommige vlakken daar zo van vervreemd geraakt. Ik probeer op verschillende manieren die connectie weer wat sterker te maken, je erbij stil te laten staan, onder andere door de onderwerpen die ik persoonlijk vorm geef in het sieraden maken.

Ik haal mijn ideeën veelal uit verschillende (Japanse) ambachten, aangezien de Japanse cultuur een vaak verfrissende kijk heeft op onze verhouding met de natuur. Ook natuurlijke fenomenen verbeeld ik in mijn sieraden, zoals het idee van versmelting van verschillende materialen zoals je dat bijvoorbeeld in vulkanisch gesteente (en edelstenen!) tegenkomt. Of de kleuren van een seizoen. Traditionele folklore en (oude) culturen hebben vaak ook een interessante kijk op de natuur, waarin men betekenis geeft aan bepaalde materialen of fenomenen.

Hieronder een greep uit de onderwerpen die ik zoal tegen ben gekomen tot nu toe en die een grote rol spelen in mijn werk.

Witches' stones

Een tijdje geleden kreeg ik een prachtig stuk hout van mijn opa (hij was ook houtbewerker). Mijn opa maakte houten beelden, en van die gladde ‘houten stenen’, die super zacht aanvoelden. Ik wilde ook zo’n ‘steen’ maken uit hout en deed wat onderzoek naar de betekenis van stenen in verschillende culturen. Één steen in het bijzonder trok mijn aandacht tijdens het onderzoek: de ‘heksensteen’. Dit zijn gladde stenen met een gat erin, gevormd door het stromen van beekjes en rivieren, of door slakken die zich een weg graven in het zachte deel van de steen om daar in te schuilen.

Volgens de overlevering in Engeland en Ierland kun je zo’n steen gebruiken als beschermend amulet, tegen kwaadaardige geesten, ziekte, nachtmerries en vervloekingen. Wanneer je meer van zulke stenen met een gat erin vindt en ze aan een ketting rijgt, bieden ze nóg meer bescherming. Ook in het oude Egypte geloofde men in deze werking van dit soort stenen.

In andere culturen staat het gat in de steen voor een magisch portaal en als je er doorheen kijkt, ben je in een geheim elfjesland (fairy world). Heksen wordt trouwens afgeraden om door het gat in de steen te kijken, want daardoor zouden zij hun magische krachten kwijtraken!

Heksenstenen of ‘witches’ stones’ worden ook wel ‘Hag stones’, ‘aggri’, ‘snake’s eggs’ of ‘Glain Neidr’ genoemd.

Bonbons

Een ambacht waar je niet meteen aan zou denken in het domein van houtbewerking is dat van het bonbons maken. Van kinds af aan was ik al gefascineerd door de creaties van chocolatiers. Fijne structuren, interessante smaken en mooie kleuren, een bonbon is voor mij een cadeautje in eetbare vorm. Het onschuldige cadeautje kun je in heel veel gevallen aan iemand geven. Als diegene ziek is, voor een verjaardag, prestatie, of als bedankje (Merci dat jij er bent).

In mijn ontwerpen gebruik ik de vorm van de klassieke rechthoekige of vierkante bonbon graag om mee te experimenteren. Hout vormt meestal de basis, waarna ik met allerlei soorten inleg kan experimenteren. Hmmm.

Oceanië

In mijn werk zie je naast hout ook een hoop abalone (ook wel paua genoemd). Ik ben al een tijdje met dit materiaal bezig. De eerste abalone schelp die ik bewerkte, kwam uit de antiekwinkel de Oude Pijpenlade in Utrecht. Ik probeer het abalone zo duurzaam mogelijk te verkrijgen. Meestal van particulieren die zo’n oude schelp in een doos op zolder hebben liggen.
Wist je dat abalone schelpen voeger opgedoken werden door de Ama? Ama waren ervaren vrouwelijke duiksters, die helemaal naar de bodem van de oceaan doken om de schelpen (met slak en al) op te vissen. Met weer en wind doken zij met hun traditionele kleding de oceaan in. Ze verkochten de schelpen (die heel veel waard waren door hun bijzondere kleuren en glans) of gebruikten ze in altaren. De Ama hielden er een geheime traditie op na, met een rigoureuze training in ademwerk en het leren kennen van de oceaan en het weer.Tegenwoordig is dit beroep beschermd; het wordt nog steeds uitgeoefend.
 
De abalone schelp staat trouwens voor reiniging en heling in veel culturen. Het is het symbool van de oceaan. Het wordt door Native Americans gebruikt als heilig amulet. Maori in Nieuw-Zeeland gebruiken paua voor hun kunst en ambachten, waarbij het paua symbool staat voor ‘whetū’, ook wel de sterren waar vandaan voorouders vanuit de hemel naar de aarde kijken.
Ik werk er graag mee. De film Atlantis krijg ik vaak niet uit m’n hoofd als ik met abalone gewerkt heb. Atlantis is ook zo’n interessante mythe. De stad die werd opgeslokt door de oceaan.
Zoals je uit deze verhalen kunt opmaken: Water en verhalen die met de oceaan te maken hebben, houden een bijzondere plek in mijn werk.

Natuurmagie

De natuur is fascinerend! Al die prachtige structuren, materialen en de werking van de elementen. Maar denk ook aan de seizoenen en symboliek die daar wereldwijd uit is voortgekomen. Zo kennen we herfst, winter, zomer en lente. In het oude Egypte bestonden al hiërogliefen voor Akhet, Peret en Shemu (ofwel overstroming, zaaitijd en oogsttijd). In de alchemie beschrijft men de natuur via een heel andere classificatie: dat van de elementen. Vuur, water, aarde, lucht (ether). Of zoals de Chinese traditionele elementenleer het voorschrijft: hout, vuur, aarde, metaal en water. Deze seizoenen staan zowel voor organen en meridianen in het menselijk lichaam, als voor de seizoenen, volgens oude Chinese geneeskundigen.

In het verlengde van de connecties tussen geneeskunde en de (menselijke) natuur doe ik ook graag onderzoek naar (medicinale) planten en bomen. En naar floriografie: de betekenis die wij (soms op poëtische wijze) geven aan planten en bloemen.
 
Een groot thema dat raakt aan ‘natuurmagie’ is dat van de levensloop, het thema tijd. Denk aan de (levens)boom, die heel wat generaties langer leeft dan wij mensen (als we de boom met rust laten en hem niet kappen). Bij de levensloop horen niet alleen vergankelijkheid bij en het soms rauwe karakter van natuur waar we ook mee te maken hebben; het onaffe, soms zelfs het wrede, de imperfectie, etc. Maar ook (ons) dag- en nachtritme is het onderzoek waard. De schemering (heb jij ooit geschemerd?) bijvoorbeeld, waarin alles lijkt te vertragen, als je erbij stilstaat en het bewust meemaakt. Iedere tijd heeft een eigen gevoel. Natuurlijke tijd is relatief.

Nu wordt het wel erg poëtisch! Dat gebeurt snel wanneer je onderzoek doet naar dit soort dingen. Het blijft altijd een uitdaging om het thema natuurmagie vorm te geven. Soms voel ik me wel een beetje een Wikipedia pagina. Inspiratie genoeg in ieder geval. Al mag het altijd meer natuurlijk.

Heb jij nog een leuk thema waar ik sieraden op zou kunnen baseren? Laat het me weten in de reacties! Of stuur een mail naar info [at] andrearhodenborgh [punt] nl.